Juridische risico’s bij paarden stallen en/of trainen

Over onderwerpen als aansprakelijkheid bij schade, betalingsgeschillen en het retentierecht en eigendomsclaims worden veel juridische procedures gevoerd. Iedereen die verwikkeld raakte in zo’n procedure dacht dat het hem/haar niet zou overkomen, omdat partijen elkaar immers vertrouwden. Zij weten inmiddels wel beter, dus denk niet dat dit jou niet kan overkomen. Het kan van grote waarde zijn om afspraken vast te leggen. En dat hoeft echt niet in een ingewikkeld en lang contract.

Britt Loeffen, advocaat bij Loeffen Advocatuur, en Marjolein van Zundert, advocaat bij Hippic Legal, werken samen in het hippisch recht. In dit artikel worden de belangrijkste juridische aspecten van het stallen en trainen van paarden uitgelegd.

De juridische kwalificatie

Wanneer een derde een paard stalt bij een stalhouder of laat trainen door een trainer (of misschien wel beiden), ontstaat er een juridische relatie tussen de eigenaar van het paard en de stal en/of de trainer. Deze relatie kan verschillende juridische vormen aannemen, afhankelijk van de inhoud van de afspraken die partijen maken. Grofweg gaat het meestal over huur, bewaarneming en opdracht. Deze vormen worden hierna verder besproken.

Huur/bewaarneming
Er is sprake van huur of bewaarneming als de eigenaar van een paard zijn paard stalt bij een derde (de stalhouder) en het paard niet wordt getraind of anderszins afgericht door de derde. De stalhouder heeft een algemene zorgplicht voor het paard. Hij dient ervoor te zorgen dat het paard goed wordt verzorgd, zodat het paard later in goede gezondheid kan worden teruggegeven aan de eigenaar van het paard. De tegenprestatie van de eigenaar van het paard is dat hij de stalhouder betaalt voor de stalling.

Opdracht
We spreken van opdracht als er sprake is van training of het verrichten van specifieke diensten met een bepaald doel. Denk bijvoorbeeld aan het zadelmak maken van een paard, het keuringsklaar maken van een paard of het opleiden van een paard tot een bepaald niveau. Degene die de opdracht aanneemt, heeft de plicht om zich naar beste kunnen in te spannen om het afgesproken doel te bereiken. Een paard is een levend wezen, dus goede resultaten zijn vrijwel nooit gegarandeerd. Een trainer doet er goed aan om in een contract op te nemen dat hij een inspanningsverbintenis heeft, maar geen resultaatsverbintenis. Staat dat niet op papier dan kunnen partijen daarover discussiëren.

Combinatie van overeenkomsten
In de praktijk overlappen deze twee vormen vaak. Een stal waar eigenaren hun paarden kunnen stallen, maar waar ook training wordt aangeboden, is zowel huur/bewaarneming als opdracht. In dat geval gelden de bepalingen van beide soorten overeenkomsten.

Aansprakelijkheid bij schade en/of letsel

Bij het stallen of trainen van paarden van derden is de vraag naar aansprakelijkheid onvermijdelijk. Wat als het paard een blessure oploopt tijdens een training? Of schade veroorzaakt aan andere paarden, mensen of eigendommen? Vaak weten de betrokken partijen niet eens waar hun verantwoordelijkheden precies liggen. Als ze daar dan mee worden geconfronteerd als het te laat is, dan ontstaat er frustratie en onenigheid.

Schade aan het paard zelf
Wanneer een paard onder toezicht staat van een stalhouder of trainer, is deze in principe verplicht om zorgvuldig en professioneel met het dier om te gaan. Je hebt immers een zorgplicht. Gaat er toch iets mis, dan kan de eigenaar van het paard de stalhouder of trainer hiervoor aansprakelijk houden als deze niet voldaan heeft aan zijn zorgplicht.
Denk bijvoorbeeld aan het niet tijdig inschakelen van een dierenarts of het niet (tijdig) geven van wormkuren of inentingen waardoor het paard ziek wordt.

Schade veroorzaakt door het paard
De eigenaar van een paard is in beginsel aansprakelijk voor schade die wordt aangericht door zijn paard. Wanneer een paard een ander paard trapt en letsel aan dat paard veroorzaakt of als het paard een omheining beschadigt, dan is de eigenaar van het paard daarvoor aansprakelijk.
Deze aansprakelijkheid kan echter verschuiven naar bijvoorbeeld een trainer, als hij bedrijfsmatig handelt en in dat kader een paard traint. Een bedrijfsmatig handelend trainer haalt dus verantwoordelijkheid voor het gedrag van een paard naar zich toe.

Aansprakelijkheid beperken
Het is mogelijk (en zelfs aan te raden) om aansprakelijkheid in een overeenkomst te beperken. Is er een consument betrokken bij de afspraken, dan is dat wat lastiger. Consumenten worden namelijk goed beschermd door de wet, maar met de juiste mededelingen/afspraken, kunnen er wel nuances worden aangebracht.
Een andere tip is om een verzekering af te sluiten.

Eigendom van het paard

Ieder paard in Nederland moet een chip en een paspoort hebben. Daarmee wordt echter niet het eigendom van een paard geregistreerd. Uitgangspunt is dat de bezitter, degene die het paard voor zichzelf houdt, de eigenaar is van het paard. Het is in de praktijk echter niet altijd duidelijk of iemand een paard voor zichzelf houdt of voor iemand anders, zoals bij stalling of training van een paard van een derde.

Het aantonen van het eigendom van een paard is in de praktijk soms complexer dan bij andere bezittingen. In tegenstelling tot bijvoorbeeld een huis, kent een paard geen officieel eigendomsregister. Hoewel het paspoort en de chip verplicht zijn, tonen deze niet automatisch aan wie de eigenaar is. Het paspoort vermeldt enkel de ‘houder’ van het paard (als dit al up-to-date is), wat niet per se dezelfde persoon is als de juridische eigenaar.

Als een paard bij een stalhouder of trainer staat, lijkt het op het eerste oog alsof deze het paard voor zichzelf houdt en dus ook de eigenaar is. Wil je als eigenaar deze ‘schijn’ wegnemen, dan kan een schriftelijke stallings- en/of trainingsovereenkomst helpen. Uit zo’n overeenkomst blijkt namelijk waarom het paard bij de stalhouder of trainer staat. Als er geen stallings- of trainingsovereenkomst is, kan een schriftelijke koopovereenkomst van de aankoop van het paard helpen of betaalbewijzen of correspondentie om eigendom aan te tonen.

Betalingsverplichtingen en retentierecht

In de paardenhouderij komt het helaas regelmatig voor dat klanten hun financiële verplichtingen niet nakomen. Bij wanbetaling kan je in bepaalde gevallen gebruikmaken van het retentierecht. Dit houdt in dat de stalhouder of trainer het recht heeft om het paard vast te houden totdat de openstaande betalingen zijn voldaan.

Het retentierecht is een wettelijk middel om betaling af te dwingen, maar het moet wel zorgvuldig worden toegepast. Zo moet er een duidelijke stallings- en/of trainingsovereenkomst zijn tussen de staleigenaar en/of de trainer en de eigenaar van het paard. Eventueel kun je ervoor kiezen om het retentierecht vast te leggen in algemene voorwaarden.

Let wel dat als je je beroept op een retentierecht dat je verantwoordelijk blijft voor de verzorging van het paard. Het verkopen van het paard ter compensatie van de openstaande schuld mag alleen via een gerechtelijke procedure of met toestemming van de eigenaar.

Belang van goed (schriftelijk) contract

Zo zie je maar wat het belang is van een schriftelijke overeenkomst. Ten eerste zorgt het voor een stukje bewustwording over rechten en plichten. Daarnaast kun je de gemaakte afspraken makkelijker bewijzen, wat een heleboel misverstanden en juridische conflicten kan voorkomen.

Een schriftelijke overeenkomst biedt juridische houvast. Het legt vast wie waarvoor verantwoordelijk is, wat er precies is afgesproken over betalingen, verzorging van het paard en aansprakelijkheid. Kortom, investeren in een preventieve maatregel zoals een schriftelijke overeenkomst voorkomt juridische conflicten achteraf. Twijfel je over een bepaalde casus? Zoek juridisch advies van een professional.

Meer lezen rondom geldzaken bij paarden? Bestel nu de Paardenkrant nr. 16-17 met een speciaal dossier hierover.