Margo van den Hoogen heeft lang nagedacht over de aanhoudende kritiek op de paardensport. Ze meent dat er iets moet gebeuren. "Het tij keren is een flinke taak waar een grote ommezwaai voor nodig is maar wel eentje die al op het bord ligt en niet langer weggeschoven mag worden."
De passie voor paarden kent een eeuwenlange geschiedenis. Van voor het jaar nul al uiten de Kelten hun verering en liefde voor het paard en sloegen ze munten met ongelooflijk mooie afbeeldingen waar zelfs Picasso jaloers op zou worden. In een heel bijzondere, vrolijke soms zelfs komische en abstracte stijl vereeuwigden de Kelten hun grootste trots.
Geschiedenis
Zij schreven hun geschiedenis, honderden jaren lang waarin ze lieten zien een intens doorvoeld respect voor het paard te hebben. Wij schrijven onze geschiedenis, elke dag een stukje. Het paard, niet meer als werkpaard maar als sportpaard is nog maar zo’n vijftig jaar oud. Hoe zit het met ons respect en liefde? Hoe wordt er momenteel naar ons als paardenliefhebbers gekeken?
Tendens
Al een aantal jaren ontwikkeld zich een tendens die we niet moeten willen. Steeds vaker hoor je negatieve geluiden over hoe we omgaan met onze paarden en vind men dat we ze misbruiken. Het is niet fijn te moeten erkennen maar met een deel van de kritiek ben ik het wel eens. Het is hoog tijd dat we hier iets aan doen. Wij zelf hebben dit helft in handen en weten het beste wat we kunnen veranderen. Toch laten we alles maar op zijn beloop.
Eilandje
Wachten we tot het grote publiek de paardensport de rug toekeert en we als groep op een eilandje terechtkomen waar we fijn tegen elkaar kunnen zeggen hoe goed we bezig zijn? Tot we uitgesloten worden van grote evenementen zoals de olympische spelen omdat men met ons niets meer mee te maken wil hebben? Wat verschrikkelijk zou zijn en een hele lange weg nodig hebben om terug te draaien. Wat dan wel en hoe?
Denktank
Een internationale denktank vanuit de FEI en IFHA zou voldoende draagkracht kunnen genereren om het tij te keren. Wanneer in kaart gebracht wordt hoe het gros van de bevolking over onze omgang met het paard denkt, welke onderdelen van de sport en welke gebeurtenissen de grondslag zijn van de herhalende negatieve publiciteit en er geaccepteerd in plaats van ontkend wordt dat ‘leken’ de aanblik van de sport zo negatief ervaren, kan er gezocht worden naar oplossingen.
Ander beeld
De zweep in de ring weglaten zou al een heel ander beeld geven en een antwoord op stellingen dat we sportieve prestaties afdwingen onder de constante dreiging van klappen met de zweep. Enkel korte sporen met knop toelaten of misschien sporen weglaten waarvoor extra punten toegekend worden en ruiters die zonder zweep en sporen deelnemen extra belonen. In de dressuur kan veel bereikt worden door in een proef vooral ontspanning in de inspanning en harmonie meer punten toe te kennen. Een simpeler bit als dat er vaak gebruikt wordt geeft ook een vriendelijker beeld.
Idioterie op de renbaan
Ik kan me heel goed voorstellen dat er een afkeer opwelt als je ziet hoe de renpaarden er op het laatste stukje voor de finish flink van langs krijgen ondanks dat ze voor hun jockey al de longen uit hun lijf liepen. Maar ze raken de paarden niet zegt men, feit blijft echter en dit is wat mensen stoort dat ze de dreiging om geslagen te worden moeten ondergaan. Races waar elk jaar weer paarden verongelukken omdat ze met z’n allen in volle rengalop over hindernissen moeten springen had al lang verboden moeten zijn. In de springwereld is het alom bekend dat er ongelukken van komen als je vol gas door barrages jakkert. Waarom nog steeds deze idioterie op de renbaan? Het inzetten van twee tot en met vierjarige paarden in de sport is naar mijn mening een no go doodeenvoudig omdat ze niet uitgegroeid zijn.
Ogen sluiten
De ogen sluiten voor dit soort zaken helpt niet om de publieke opinie om te turnen. De media pikt met het grootste gemak de voorbeelden bij elkaar en toont aan dat we niks om onze paarden geven en het enkel draait om eigen roem, geld en gewin. Zwaardere straffen bij mishandeling en een jarenlang verbod om paarden te houden en/of aan wedstrijden deel te nemen geeft
signalen die er toe bijdragen dat we dit soort gedrag beslist niet tolereren. Als het grote publiek ziet dat we met onze paarden een wisselwerking bereiken zonder dwang en dreiging zal de gevoelde afkeer een ommekeer kunnen maken naar een meer neutraal gevoel of zelfs waardering voor bepaalde prestaties.
Bovenal en dit is zeker zo belangrijk om er iets aan te doen zullen veel paarden baat bij deze veranderingen hebben en een fijnere relatie
met de ruiter ervaren. Men zal trainingen aanpassen en/of geheel
nieuwe bedenken en bezig zijn een harmonieuze wisselwerking
tot stand te brengen.
Grenzen
Wat we kunnen vragen van onze paarden heeft grenzen en ik denk dat we die met wat we nu vinden te kunnen vragen overschrijden en ruiters naar middelen grijpen die teveel naar opleggen en afdwingen neigen.
De hoogte van de parcoursen en de moeilijkheidsgraad op internationaal niveau is voor veel paarden te veel gevraagd waardoor je ziet dat een groot aantal al na korte tijd afhaakt waarbij het laatste traject beslist geen pretje voor ze was omdat ruiters alles uit de kast halen om ze toch maar door die
loodzware parcoursen of proeven te loodsen.
Je zou in kaart willen brengen hoeveel paarden in hogere parcoursen/proeven starten en hoe lang ze dit volhouden. Wat was de reden als ze al na korte tijd uit beeld verdwijnen? Welke blessures komen het meest voor? Ook dit kan een indicatie geven over wat er aangepast kan worden. Een limiet aan het aantal starts per jaar zou er zeker toe bijdragen de paarden fitter en gezonder te houden maar bovenal ook blijer.
Wat vinden de ruiters?
Aan een paar ruiters heb ik gevraagd wat ze er van vonden om te beginnen met de zweep weg te laten. De meningen waren erg verdeeld. Edward Gal en Anky van Grunsven waren er faliekant op tegen en zeiden dat dit niet zou werken. Marco Kutscher vond het ook geen goed idee maar Henk Nooren daar in tegen dacht dat het goed mogelijk moest zijn.
Versimpelen
Bij de dressuur vonden ze de moeilijkheidsgraad in de proeven enorm hoog en het daarom denk ik onmogelijk. Waarop ik voorstelde de oefeningen te versimpelen en uit te zoeken in hoeverre er oefeningen te bedenken zijn die wel haalbaar zijn en daarmee te volstaan.
Dit leek nog even te moeilijk om voor te stellen en kan sowieso natuurlijk niet gerealiseerd worden zonder medewerking van de organisaties.
Waardering van de kijker
De dressuursport is bij uitstek een competitie die draait om de waardering van de kijker. Waarom zou je die waardering dan ook niet door het publiek laten bepalen? Een gedurfd idee misschien maar een uitgelezen kans om de betrokkenheid en het interesse te vergroten. Van belang is om van veel meer ruiters hun mening te vragen over dit soort zaken.
Grote ommezwaai
Het tij keren is een flinke taak waar een grote ommezwaai voor nodig is maar wel eentje die al op het bord ligt en niet langer weggeschoven mag worden. Ik neem aan dat ik niet de enige ben die er zo over denkt en pakken een aantal mensen die hiervoor de juiste positie hebben het voortouw om onze sport van in de toekomst van een betere geschiedenis te
voorzien.
Onze passie voor paarden zal altijd blijven. Hoe fantastisch zou het zijn als we het grote publiek kunnen overtuigen van onze liefde voor het paard en we niet om de haverklap aan hoeven horen dat we ze overvragen, mishandelen of het alleen maar om geld te doen is.
Margo van den Hoogen
De paardensport is een zeer conservatieve sport waar oude ideeën maar heel moeilijk te veranderen zijn.
Maar zoals met alles keert de wal het schip altijd en is het een kwestie van tijd eer inderdaad de paardensport wordt geweerd van de Olympische Spelen wegens zeer dieronvriendelijk.
Was de FEI maar zo sterk en daadkrachtig om een berg aan dieronvriendelijke elementen te verwijderen en verbieden.
Het zou de sport ten goede komen en de draagkracht ook.
En als de FEI niet wil moet er maar een andere Hippische Federatie opgericht worden, een waarbij wel al die elementen die door het gemiddeld publiek als zeer storend worden ervaren, zijn verwijderd.
Een federatie die door de regelgeving wel welkom is op de OS.
Heel goed stuk ik denk dat het nu inderdaad moet gaan gebeuren de ommezwaai .Want het negatieve daglicht waar de paardensport zich in bevind de laatste tijd is natuurlijk vreselijk .En net wat Margo aangeeft wij pardenliefhebbers moeten ons sterk gaan maken voor een duidelijker beeld vd leek over wat wij doen met onze paarden hoe wij ze houden etc Ik ben lid vd vereniging v Instructeurs misschien kunnen wij ook een bijdrage gaan leveren aan Een nieuwe paardensport (duidelijkheid scheppen voor het brede publiek wat nu onze sport voor een groot deel als dierenmishandeling ervaart )Mijn tijd zal het nog wel blijven bestaan maar vd generatie na ons is het ook v groot belang dat zij van onze prachtige sport de Paardensport kunnen blijven genieten op welk niveau en in welke discipline dan ook .
Ik ben het hier absoluut mee eens, hoewel de zweep wel helpt met bepaalde oefeningen als je benen niet lang genoeg zijn om een paard de juiste hulpen te geven. Ik ben persoonlijk wel heel erg tegen sporen, als je een paard hebt dat echt iets voor je wil doen kan het makkelijk zonder.
Geweldig initiatief! Deze ommezwaai zal inderdaad nodig zijn. Ik ben zelf van jongs af aan met paarden aan het werk. Het vertrouwen in je paard en de manier om “samen” tot grote prestaties te komen is prachtig en ook aanvoelen waar de grens is om niet verder te gaan. Niet alle paarden zijn geschikt voor de Grand Prix.
Mooi stuk ! Zeker het wedstrijdrijden zonder sporen zou ik helemaal voor zijn! Ik vind het belachelijk dat het dragen van sporen gedwongen word. Thuis rijd ik altijd zonder spoor en het liefst zou ik dat op concours ook doen. Dat heet opleiden !
Er is zoveel meer wat we met z’n allen kunnen doen.
Het los laten van “gewoontes”, Wat…het zijn overtuigingen geworden inmiddels. Zo hoort het, zo doen we dat…het zet mij aan het denken dit opinie stuk. Verfrissend om buiten die lijnen te kijken…is het wel zo, zijn er geen andere wegen…? Zonder meteen door te slaan en van een paard een mens te maken maar respect te blijven houden voor het sterke dier wat het is. Zowel voor de recreatieve ruiter ( waar ook baar veel fouten worden gemaakt) als voor het topsport paard. Onze atleten ! Ja denk wel dat we het kunnen….bijvoorbeeld door de zweep te vervangen door iets wat rijtechnisch ondersteunt bij het aanleren van oefeningen maar waar niet mee “geslagen” mag worden ??? Zoiets…zoeken, uitproberen, evalueren en weer verder…hoop dat wij zelf de omslag eerder maken dan dat er door acties voor ons beslist wordt.
Het belangrijkste martelwerktuig wordt hier niet eens genoemd, het bit. Dressuurpaarden op “hoger niveau” krijgen dagelijks te maken met 2 stukken ijzer in hun oh zo gevoelige mond. Een onbewegelijke stang en een trens. Als de druk op de tong niet meer te verdragen is dan zorgt een zo strak mogelijk gespannen neusriem en een fijne kin ketting er wel voor dat de mond niet open kan om verlichting te krijgen op al die druk in de mond. Ik zou alle ruiters adviseren om een uur met een stuk ijzer in de mond te zitten en er af en toe eens flink druk op te zetten, hopelijk stappen we dan af van dat gesjor in die monden. Wie ooit verzonnen heeft dat het verplicht is om stang en trens te moeten rijden is nooit een paarden liefhebber geweest. Mijn respect voor de eerste ruiter die op “enkel” een trensje op top niveau gaat rijden zal enorm zijn.
@Larisse In de basissport mag je tot en met de ZZ-Licht zonder sporen rijden, als je wilt
Ik vind het een beetje en raar stuk. Sporen en zweep verbieden!? De misbruikelijke inzet, daar moeten we wat aan doen.
Margo geweldig! Eindelijk iemand die op durft te staan en waar ik het helemaal mee eens ben. Geef extra punten als je zonder hulpstukken een vriendelijke proef kunt laten zien en vakkundig op een trensje kunt blijven rijden op hoger niveau. Dat zegt iets over de juiste graad van africhting en gezondheid en kunnen van het paard. Straf ook staartgezwiep massaal af. Dit is een uiting van pijn, frustratie etc. iedereen weet dit! En durf als jurylid iemand uit te sluiten waarvan je ziet dat het paard niet rad loopt. Zet kanttekeningen bij een groeiende groep veel te zwaarlijvige ruiters en het massaal toejuichen van een totaal afgeknepen Dreamboy die vervolgens 2e wordt op het NK (maar daar waren meer voorbeelden van). Dit is toch niet de bedoeling als er wordt gestreefd naar een happy athlete. Als kijken naar ruiters op paarden pijn gaat doen aan je ogen vraag ik mij inderdaad af hoe het grote publiek het gaat zien. Er is gelukkig een groep ruiters, juryleden en instructeurs (ook op het hogere niveau ) die er ook zo over denken en naar handelen. Laten we partijen (incl. dierenartsen) bijeen brengen en in gesprek gaan. We hebben er allemaal belang bij.
Een heel goed stuk en inderdaad heel belangrijk dat er actie komt ….om onze paardensport voor de toekomst te waarborgen.
Knhs en Fei moeten gedwongen worden hun reglement te handhaven. En in dit verband voornamelijk art. 401 fei. Het doel en de algemene beginselen van de dressuur. En het ‘Welfare’ statement waar het fei reglement mee begint; dat commerciële en of sportieve redenen altijd ondergeschikt zijn aan het welzijn.
Ruitertje pesten , zoals de knhs dit noemt, handhaving van deze beginselen dus is een brug te ver! Men verkwanselt het welzijn om de topruiters maar geen strobreed in de weg te hoeven leggen.
Op dit moment zijn er geen argumenten die de knhs cs van hun eilandje af krijgen. Slecht in het nieuws komen is het enige waar men gevoelig voor is. Triest maar waar helaas. Om moedeloos van te worden die buitengewoon grote mate van bedrijfsblindheid bij knhs en fei.
Ik ben blij dat er nu meerdere mensen hun ongenoegen kenbaar maken. Hoe meer hoe beter !!!
Een paard kan én wil iets voor je doen. Of niet.
Veel paarden “moeten” boven hun reële niveau presenteren. Omdat de baas dat graag wil. Omdat de commercie dat vraagt.
En op dat punt komen de onvriendelijke hulpmiddelen én het gebruik ervan om de hoek kijken. Terwijl volgens de FEI de happy athlete het doel is waarnaar we allen (zouden moeten) streven.
Dus misschien iets minder ego van baas? Of, nog moeilijker, iets minder commerciële druk?
Er zijn veel misstanden in de dierensporten maar ook bij huisdieren dat voorop.
Maar we vergeten allemaal dat het dieren zijn die je zo moet behandelen.
De mens is teveel bezig om pedagogisch verantwoord op te voeden. Wat veel meer stress oplevert omdat het dier geen duidelijk signaal krijgt.
Pak bij honden hoe dat gaat, hoeveel toename is er aan gestreste honden sinds de nieuwe pedagogisch verantwoorde hondenlessen.
Een hond in zijn nekvel pakken mag al niet meer, terwijl de natuur veel harder is.
Een hond maar ook een paard leert niet alleen van belonen. Maar ook van zijn neus stoten.
Dieren onder elkaar straffen elkaar gigantisch hard soms om hun plaats te verwerven.
Nu wil dat niet zeggen dat we dieren moeten mishandelen maar 1 x goed op hun plaats zetten levert minder stress op dan telkens dat halfzachte waar uiteindelijk weer zogenaamde horse en dogwhisperers voor moeten komen omdat de dieren niet weten waar ze aan toe zijn en hun plaats niet weten. En wat doet die uiteindelijk? Juist, consequent en duidelijkheid scheppen in de hiërarchie.
Kijk om je heen op straat, hoeveel mensen worden door hun hond met tuigje, waardoor een hond niet te controleren is, over straat getrokken?
Hoeveel mensen laten hun honden steeds naar andere toe schieten zonder te zien dat de andere honden daar niet van gediend zijn.
En hoeveel vloeken op hun hond, terwijl de fout bij hun ligt? En waar belanden dan die honden?
In het asiel met een stempel van agressief neurotisch of wat dan ook.
Ik ben geen voorstander of tegenstander van hulpmiddelen bij africhting. MAAR ik ben wel tegen de manier hoe het wordt gebruikt soms, maar ook hoe het soms NIET wordt gebruikt.
Sporen, zwepen stroom of wat dan ook, kunnen een uitkomst bieden soms, maar er is nog zoveel voor dat punt te bedenken.
Soms heel simpel door te denken als een dier.
Ik ben nu met een hond bezig als voorbeeld, sommige zeggen dat beest is stront eigenwijs of dominant en wordt niets.
Door 2 mensen al afgeschreven want zogenaamd onhandelbaar.
Maar ook hier ligt de fout bij de mens. De meeste honden kon ik africhten vanuit huis naar buiten uitlaten en dan trainen.
Maar wat ik oa niet zag was dat de hond te jong in zijn hoofd was, maar ook eerst zijn energie kwijt moest.
Hij heeft zoveel “werklust” dat het hem zelf tegenwerkte. En nu doet hij alles voor me, alleen het duurt wat langer voor hij het doet voor je.
Elk dier is anders, benader dan ook elk dier opnieuw met een passende training.
Leg het dier niet jou starre manier van trainen op die ooit eens bij een ander dier heeft gewerkt, maar ben zelf flexibel maar wel consequent.
En pak die hulpmiddelen als laatste redmiddel.
Maar verbieden is niet goed want sommige paarden en ook honden zijn “dominant” of hardleers maar worden nu afgeschreven als onhandelbaar of vals terwijl ze met de juiste aanpak en in 1x goed aanpakken, dieren kunnen zijn die alles voor je doen.
Ik ben van mening dat er gewoon teveel commerciële africhtingsscholen zijn die een grote groep met verschillende individuen (paard, hond of wat dan ook) op 1 manier benaderen.
En heb je een keer een paard of hond die wat meer hulpmiddelen nodig heeft, doe het dan wat meer afgezonderd met een kleine groep. Maar bouw die middelen ook zo snel mogelijk af. Soms zijn de “stukken” ijzer zoals beschreven niet slecht, maar besef dat als je het blijvend doet het paard eraan went en je steeds extremer moet.
Misschien gek voorbeeld maar waarom waren de vroege mongolen en de indianen zulke goede ruiters maar reden zonder bit.?
Want de beste stuurlui staan aan wal en daar reageer je ongemerkt toch op wat jou en je paard zenuwachtig maakt, dus soms is afgezonderd trainen daarom al beter.
Iedereen heeft zijn mening maar kijk wat werkt ipv star alles verbieden.
Niet alles kan in 1x naar zogenaamde beschaafde aanpak worden aangepast in 10 jaar tijd wat bijvoorbeeld al eeuwen wordt gedaan.
Soms is accepteren dat iets al eeuwen zo gaat het beste ipv het wiel opnieuw uitvinden.
Maar schep vooral voldoening voor jezelf uit het feit dat africhten je is gelukt op de moeilijke manier ipv de makelijke weg te hebben gekozen.
Het is goed om te kijken naar het welzijn van het paard en de ruiter in zijn geheel. Er word enorm veel geld gepompt in het perfecte plaatje waarbij de geldschieters eisen stellen aan de ruiter en het paard. En er staan steeds meer kapers op de kust die van mening zijn dat zij dat nog beter kunnen… Dus er word nog meer gedwongen gevraagd van het paard en de ruiter. Uiteindelijk draait het perfecte plaatje alleen om geld. Daar zal eerst naar toe gefloten moeten worden om aan te geven dat we pas een perfect plaatje hebben als de ruiter en het paard geheel ontspannen de oefeningen en/of parcour zonder externe hulpmiddelen loopt. Het is de ontspannen verbinding die je met elkaar hebt en laat zien wat je samen kunt. Samen het plezier erin hebben. Maar het moet tegenwoordig allemaal snel en in een rap tempo aangeleerd worden om met de hogere klassen mee te kunnen. Daar gaat het mis. Dat zien we continu voorbij flitsen op tv en nieuws. Het is een hele klus om het brein van de hogere klassen te resetten. Ik ben van mening dat er zeker wat moet gebeuren.
Begin maar aan de basis. Het is mij altijd al een doorn in het oog geweest dat zelfs de jongste kinderen op manegeles al een rijzweep in de hand gedrukt krijgen. Waarschijnlijk om van meet af aan gewend te raken aan het gelijktijdig vasthouden ervan met de teugels, geeft het de kinderen de verkeerde indruk dat het hulpmiddel onmisbaar is bij het uitoefenen van de rijkunst.
Hetzelfde geldt voor het gebruik van sporen en later, als ze in de sport groot geworden zijn, voor het -gecombineerde-gebruik van stang en trens.
Totale beheersing door onderdrukking en bestraffing van het dier dat dus door pijn en ander misbruik (denk aan teugeldwang, rollkür) gedwongen wordt een athletische topprestatie te leveren. En dat terwijl er voorbeelden zijn van bitloos rijden, waarbij met een lichte teugelaanraking in de hals hetzelfde bereikt wordt als met de -min of meer scherpe- trens. Beendruk, kuitdruk, gewichtsverplaatsing, zijn voldoende om het paard aan te geven wat de bedoeling is; èchte dresseurs sturen een paard zonder enig hulpmiddel, dus zelfs ook zonder teugel. Dat het in de dressuur’sport’ gewoonte is geworden om met tal van drukkende, kwellende, beperkende hulpmiddellen aan wedstrijden deel te nemen -en niet te vergeten te trainen- heeft niets te maken met de moeilijkheidsgraad van het trainen van het paard, maar van de onkunde -en de luiheid!- van de berijder, die met geduld en een andere instelling hetzelfde kan bereiken met een dàn wel happy athlete. Helaas ontbreken kunde, geduld en tijd bij de meesten, zodat resultaten geforceerd worden. Elke instructeur op elk niveau werkt daaraan mee. De verandering dient dus dáár ingezet te worden.
Helemaal met bovenstaande eens. Als instructrice en stal met veel wei aan huis probeer ik zoveel mogelijk te streven naar een happy athlete. Al onze paarden worden gezond en gelukkig oud. Maar wat ik om mij heen zie is vaak om te janken.
Helemaal mee eens met bovenstaande reacties. Er moet op dit gebied zeker iets veranderen.
De paardenliefhebbers en in het bijzonder de dressuurliefhebbers, waaronder ikzelf, die reeds jaren al deze mistoestanden aanklagen zullen allicht al deze reacties graag lezen. Het is zeker dat de groep mistevreden dressuurliefhebbers gestadig groeit en de kritiek klinkt steeds maar luider. Maar vergissen jullie zich niet. Er komt geen ingrijpende verandering en zeker niet op korte termijn. Daar is het FEI en zijn onderliggende nationale federaties niet bereid aan mede te werken. En dit is begrijpelijk, doen ze dit wel dan zit de paardensport en zeker de dressuur op zijn gat. En laat ons duidelijk zijn ,dit is zeker de bedoeling niet. De bedoeling is alle scheefgroei ,die met akkoord van het FEI en onder druk van een kunstmatig gecreëerde top, in de dressuur geslopen is er uit te werken. Mijn gevoel zegt mij dat dit niet kan met de huidige oudere dressuurgeneratie en zelfs niet met de aankomende jonge dressuurgeneratie. Ten ware dat het FEI een duidelijk stappenplan openbaar maakt .En al die scheefgroei eerst en vooral herkent en benoemt. En hoe ze alle mistoestanden plannen weg te werken. Eerlijk gezegd ik zie dit niet te gebeuren. Er zal dus waarschijnlijk een andere drastische manier moeten komen om de paardensport te redden. Gewoon mijn mening .vr gr.ec
Inderdaad een sterke en terechte oproep. Ik heb pas op latere leeftijd mogen leren hoeveel het oplevert als je daadwerkelijk naar je paard kijkt, luistert en het behandelt als een individu met een eigen karakter, persoonlijkheid en dus behoeftes qua aanpak in training. Wat een rijkdom, wat krijg je er veel voor terug. Dit staat haaks op de lessen en trainingen die ik vroeger kreeg aangeboden, inclusief de nodige hulpmiddelen die inderdaad allesbehalve paard vriendelijk waren en vooral getuigden van gebrek aan inzicht en kennis, ook bij mijzelf. Mijn inziens inmiddels hopeloos achterhaald. Ik gun zowel paard als ruiter deze andere aanpak. Geen zinnig mens die dan nog kan zeggen dat er sprake is van dierenmishandeling. We zijn nooit te oud om te leren, ook niet als groep of organisatie.
Vier maand later. Er moet iets gebeuren. Daar zijn velen het over eens, heb ik zo de indruk. Maar ik heb ook de indruk dat er niets gebeurt. vr gr ec