Een fokker van Friese paarden heeft zich aan de redactie van Horses gewend met een ingezonden brief. Omdat het onderwerp gevoelig ligt wil de fokker liever anoniem blijven, maar dat maakt de inhoud van zijn brief niet minder interessant. Daarom deze keer een anonieme editie van 'Laat je horen!'.
Het Friese paard is meer dan een ras. Het is een stukje cultuur, een symbool van trots, kracht en elegantie. Elke fokker, liefhebber of ruiter draagt een stukje verantwoordelijkheid voor het behoud van dat bijzondere karakter. Daarom is het belangrijk om af en toe stil te staan en te kijken: hoe gaat het nu, en waar willen we naartoe?
Waardevolle stappen
Het Koninklijk Friesch Paarden-Stamboek (KFPS) heeft de afgelopen jaren waardevolle stappen gezet. Denk aan genetisch onderzoek, het meldpunt voor erfelijke gebreken en ondersteuning via online fokadvies. Dat laat zien dat gezondheid en toekomstbestendigheid steeds meer prioriteit krijgen. Maar tegelijk is de urgentie nog altijd hoog.
Zorgwekkende patronen
Erfelijke aandoeningen zoals aortaruptuur en slokdarmverlamming (megaoesophagus) zijn geen zeldzaam incident meer, maar zorgwekkende patronen die steeds vaker worden herkend binnen het Friese ras. Zolang er nog geen genetische testen beschikbaar zijn – bijvoorbeeld via het Fenway-instituut – is informatie van dierenartsen, eigenaren en fokkers essentieel. Elke generatie waarin deze gegevens niet worden verzameld, betekent verlies van waardevolle inzichten.
Leren van andere stamboeken
Op dat punt kunnen we veel leren van andere stamboeken. Een goed voorbeeld is het internationale IJslanderstamboek, dat werkt met het systeem Worldfengur: een volledig digitale, open en wereldwijd gebruikte database waarin dierenartsen, fokkers en stamboekfunctionarissen gezamenlijk gegevens invoeren. Niet alleen over afstamming en prestaties, maar ook over medische diagnoses, erfelijke afwijkingen, overlijden en levensduur.
Verantwoordelijker en transparanter fokken
Dierenartsen kunnen in Worldfengur direct bij het paard meldingen doen over aandoeningen die zij constateren. Hierdoor ontstaat een breed gedragen en realistisch beeld van de gezondheidsstatus van de populatie. Het systeem is niet bedoeld om paarden ‘af te schrijven’, maar juist om als gemeenschap verantwoordelijker en transparanter te fokken. Fokkers kunnen zien welke lijnen vaker met bepaalde problemen kampen en zelf bewustere keuzes maken. Die openheid schept vertrouwen en voorkomt herhaling van fouten.
Data vastleggen
Het KFPS zou een vergelijkbare richting kunnen verkennen. In plaats van alleen meldingen verzamelen, kunnen we structureel data vastleggen over gezondheid, doodsoorzaken en levensduur, waar mogelijk bevestigd door dierenartsen. De technologie en voorbeelden zijn er – het vraagt nu om visie en lef.
Duurzaamheid erkennen als kwaliteit
Wat als we daarnaast ook paarden zouden erkennen die uitblinken in duurzaamheid? Merries die op hoge leeftijd nog vruchtbaar zijn. Nakomelingen die gezond oud worden. Een soort ‘preferent voor levensduur’ – als ode aan de robuustheid van het ras. Niet elk paard hoeft kampioen te zijn in de keuringsbaan. Soms schuilt kwaliteit juist in het lange, stille dienstbaar zijn.
Minder dominante lijnen stimuleren
Ook het stimuleren van genetisch minder dominante lijnen verdient aandacht. Niet alle kwaliteit zit in populariteit. Soms ligt juist in het onbekende de oplossing voor diversiteit en gezondheid op lange termijn. Fokkers die bewust durven kiezen voor minder gebruikte lijnen, zouden daarin ondersteund mogen worden.
Fokwaarde voor gezondheid
Tot slot zou het ontwikkelen van fokwaarden voor gezondheid, zoals al gebeurt in Scandinavische landen, ons ras veel kunnen brengen. Beenstand, vruchtbaarheid, gevoeligheid voor blessures of kreupelheid – het zijn allemaal meetbare factoren die nu te weinig worden meegenomen.
Uitnodiging tot dialoog
Deze ideeën zijn geen kritiek op het nu, maar een uitnodiging tot dialoog. Want elk jaar dat voorbijgaat zonder deze inzichten vast te leggen, is een jaar aan kennis die niet meer ingehaald kan worden. Soms moeten we durven vertragen, even twee stappen terug, om daarna met vertrouwen drie vooruit te zetten.
Het Friese paard verdient een toekomst waarin schoonheid én gezondheid hand in hand gaan. Laten we die toekomst samen vormgeven – met openheid, samenwerking en de blik vooruit.
Fokker van Friese paarden (naam bij de redactie bekend)
