Naast de beroemdheid die ze verwierven als sportpaard hebben Totilas, H&M All-in, Darc de Lux, Donkey Boy en Sterrehof’s Opium nog iets gemeen: Brigitte Boss vereeuwigde ze in een prachtig bronzen beeld. Ze zijn, samen met andere bronzen beelden van paarden en veulens die ze in de afgelopen tien jaar maakte, te bewonderen in TAK Art Space; een prachtige tuin vol kunst, grenzend aan het atelier van de kunstenares.
Het is pas tien jaar geleden dat Brigitte Boss voor het eerst een paard boetseerde – of überhaupt íets boetseerde. “Mijn moeder en zus deden in die tijd een cursus boetseren. Niks voor mij, want ik had geen zin om iedere week op een vaste tijd zoiets te gaan doen. Clubjes zijn ook niet echt iets voor mij. Maar toen mijn zus een keer niet kon, haalde m’n moeder mij over. Ik maakte twee schaaltjes en een paard van klei. De keuze voor een paard was niet heel bewust, maar je moet snel iets bedenken, zo’n les is zo voorbij. Ik vond het wel gelijk leuk om te doen. Ik ben twee keer geweest en ben toen thuis verder gegaan.”
Vrij werk
Na een bezoekje van een vriend belandden de eerste paardjes in een galerie en museumwinkel. “Ton Schulte, de toenmalige directeur van het gelijknamige museum en de galerie in Ootmarsum, vroeg of zij de paardjes daar mochten tentoonstellen”, vertelt Arnoudt Geerars, Brigittes man en diegene die alle commerciële en praktische zaken regelt. “Na een week belden ze dat er al een aantal verkocht waren.” Het was ook Arnoudt, na een carrière in de reclamewereld werkzaam als kunstenaar, die Brigitte adviseerde om met brons te gaan werken. En toen ging het snel. “Ik heb één vrij werk gemaakt, het veulen dat net wiebelend op zijn benen staat, en daarna volgden de opdrachten elkaar op. Ik zou het best leuk vinden om weer eens helemaal vrij werk te maken, maar de afgelopen jaren had ik daar gewoon geen tijd voor.”
Zelf lassen
Het maken van een levensgroot bronzen beeld in opdracht kost minimaal zes maanden. Als een paard nog leeft, gaat Brigitte er het liefst heen voor ze begint. “Dat geeft de meeste informatie en dan kan ik de maten zelf opnemen. Lukt dat om praktische redenen niet, dan vraag ik de eigenaar om zo veel mogelijk foto’s en filmpjes en de maten. Als een paard niet meer leeft, ga ik soms naar een paard dat er veel op lijkt. De houding van het paard bepaal ik in overleg met de opdrachtgever.”
Vervolgens gaat Brigitte aan de slag. Ze begint met het in elkaar lassen van het framewerk, dat met kippengaas de basis van het paard vormt. Het lassen doet ze zelf. “Vroeger liet ik dat doen door een lasser in de buurt, maar dan ben je zo afhankelijk. Het werken met een slijptol was even wennen, maar dat gaat nu ook prima. Als je maar goed materiaal hebt en de juiste beschermende spullen”, aldus de kunstenares.
Kritisch
Als de vorm staat, begint Brigitte met het creëren van het paard met klei. “Het moment dat het paard ontstaat, als ik hem op een gegeven moment zie verschijnen, dat vind ik denk ik wel het mooiste moment.” Vervolgens is ze kritisch op haar eigen werk. “Als ik eenmaal iets heb gezien wat me niet aanstaat, moet het ook anders. Dan kan het zo maar zijn dat een hoofd er weer af gaat. Vaak moet er dan meer veranderen, want elke verandering heeft invloed op de rest van het beeld. Inmiddels ben ik daar wel iets efficiënter in; ik weet nu precies wat er moet mee-veranderen als ik een bepaalde aanpassing doe.” Voor Arnoudt is het wel eens schrikken. “Dan ga ik een rondje lopen met de honden en als ik terug kom, mist het paard ineens een van zijn ledematen. Terwijl ik weet dat een opdrachtgever diezelfde week nog op de stoep staat! Maar het komt altijd goed, want als ze zo ver is, kan het ook snel gaan.”
Als het beeld in grote lijnen af is, komt de opdrachtgever dus langs. “Soms verander ik dan op verzoek nog iets kleins, maar vaak is dat niet nodig en is hij of zij blij verrast. ‘Ik wou dat ik hem gelijk mee kon nemen’, hoor ik vaak.” Arnoudt: “Jij ziet vaak dingen die de eigenaar van een paard zelf niet eens gezien heeft. Een bepaalde houding van een been bijvoorbeeld, waardoor het paard echt iets eigens heeft. Dat zorgt voor de herkenning.”
In brons gegoten
De volgende stap is het maken van een siliconen mal. Van de mal wordt een wasmodel gegoten dat nauwgezet bijgewerkt wordt door Brigitte. Vervolgens worden daar giet- en luchtkanalen aan gemaakt. “Dat is vakwerk, dus dat besteed ik uit”, legt Brigitte uit. Het wassen beeld gaat in een bekisting met gips, de oven smelt de was, het gips wordt hard en daar wordt het brons in gegoten. Vervolgens wordt het beeld uit het gips gehakt, dat wordt schoongespoten, de gietkanalen worden verwijderd en het paard wordt in elkaar gezet. “Dat gebeurt allemaal in Friesland, waar we gedurende het proces regelmatig heen rijden. Bijvoorbeeld als het paard in elkaar gezet wordt, zodat ik zeker weet dat alles klopt. Als het beeld in elkaar zit, ga ik het helemaal navoelen en bijwerken zodat er bijvoorbeeld geen scherpe randjes of splintertjes aan zitten.” De laatste stap is het aanbrengen van de kleur, het patineren. De kleuren die Brigitte daarvoor kiest zijn een groen- en een grijsmelange. “Ook daarmee kun je bepaalde accenten leggen, bijvoorbeeld in een oog, dat daardoor extra diepte krijgt.”
In de openbare ruimte
Als het beeld helemaal klaar is, regelt Arnoudt het transport. “Het paard gaat verpakt in wollen dekens in een kist, ik regel de douanepapieren en het certificaat, dan kan hij de hele wereld over vliegen.” En dat doen ze: van Australië, Brazilië tot de Verenigde Staten en Scandinavië staan beelden van Brigitte Boss, op de mooiste plekken. Het afscheid van het beeld vindt Brigitte niet lastig. “Ik ga wel van de paarden die ik maak houden, maar dan van het paard zelf. Ik ben zo lang en gedetailleerd met een paard bezig, ik probeer echt in het wezen van het paard te komen, dat die band altijd ontstaat. Ik denk ook dat het noodzakelijk is om dit te kunnen doen.” Het liefst maakt ze haar paarden levensgroot. En de grootste wens voor de toekomst is een paard in de openbare ruimte. “In een stadje of op een dorpsplein, dat lijkt me echt heel bijzonder!”
Zelf zien?
Een bezoek aan TAK Art Space en het Brigitte Boss Museum is van donderdag t/m zondag en op afspraak mogelijk.
Hessenmeer 88, Speuld (vijf minuten rijden van het Nationaal Hippisch Centrum)
