Bij het samenstellen van een uitgebalanceerd rantsoen voor een paard wordt veel aandacht besteed aan ruwvoer en krachtvoer. Soms komen daarbij ook supplementen om de hoek kijken. Maar hoe zit het met water? Water is onmisbaar en moet van goede kwaliteit zijn voor een optimale gezondheid van je paard.
Ieder levend wezen heeft water nodig, omdat een lichaam voor ongeveer 70 procent uit water bestaat. Bij gebrek aan water komt de algemene gezondheid van je paard in het gedrang. Dit kan nadelige gevolgen hebben voor het functioneren van bijvoorbeeld de lever, nieren en stofwisseling. Een paard verliest water via zweet, urine, ontlasting en ademhaling. Dit verlies moet worden aangevuld zodat het lichaam goed kan blijven functioneren. Je paard krijgt ‘dorst’, een signaal dat het lichaam afgeeft wanneer er een watertekort is. Je weet nooit exact wanneer je paard dit signaal krijgt en daarom is het van groot belang dat hij altijd de beschikking heeft over genoeg, en goed, drinkwater.
Wisselende behoefte
Een paard neemt water op door te drinken, maar ook deels via zijn voeding. Vooral vers gras bevat relatief veel water. De waterbehoefte van een paard dat vers gras eet, zal daarom lager liggen dan bij een paard dat hooi krijgt met een hoog drogestofgehalte, dat weinig water bevat.
Naast het soort voer zijn er nog een aantal factoren die van invloed zijn op de hoeveelheid water die een paard drinkt. Denk aan omgevingstemperatuur, luchtvochtigheid, intensiteit van de arbeid en melkproductie bij merries. Daarnaast is er een groot verschil tussen individuele paarden. Hierdoor is het lastig om richtlijnen op te stellen voor de waterbehoefte van een paard. Als uitgangspunt kun je 3 tot 7 liter water per 100 kg lichaamsgewicht aanhouden. Hierbij is uitgegaan van een volwassen paard, zonder arbeid in een gematigd klimaat. Bij een lichaamsgewicht van 600 kg kom je dan uit op 18 tot 42 liter per dag. Bij hoge temperaturen of bij zware arbeid waarbij je paard veel zweet, kan de waterbehoefte verdubbelen of nog groter worden. Juist omdat de waterbehoefte per paard per dag sterk kan wisselen, dient hij altijd toegang te hebben tot water. Een paard zal meerdere malen per dag de waterbron opzoeken en besteedt in totaal 5 tot 6 minuten per dag aan water drinken.
Wateropname controleren
In tegenstelling tot ruwvoer en krachtvoer dat je in nauwkeurig overwogen hoeveelheden verstrekt, dient water steeds onbeperkt beschikbaar te zijn. De ene dag zal je paard meer drinken dan de andere. Het is belangrijk dat je de wateropname van je paard leert kennen, zodat het opvalt wanneer je paard opeens heel veel of heel weinig drinkt. Dit kan een teken zijn dat er iets mis is met zijn gezondheid of de kwaliteit van het water. Een verminderde wateropname kan leiden tot uitdroging en een lagere voeropname. Ook een zeer grote wateropname kan een teken zijn van gezondheidsproblemen, zoals de aandoening PPID (Pituitary Pars Intermedia Dysfunction).
De wateropname is lastig te controleren wanneer je paard met een aantal andere paarden in de weide staat. Hierbij is het van belang dat je controleert of de paarden die lager in de rangorde staan wel bij de drinkbak mogen komen. Als dat niet het geval is, dien je een extra waterbak te installeren zodat er meer mogelijkheden zijn om te drinken.
Wanneer je twijfelt of je paard wel voldoende drinkt, kan je hem onderzoeken op uitdrogingsverschijnselen. Bij uitdroging verandert de kleur van het tandvlees, dat normaal zachtroze is, en wordt het droger. De huid wordt bovendien minder elastisch. Dit is makkelijk te testen door te knijpen in de huid op de hals aan de voorkant van de schouder. De huid moet binnen twee seconden weer terugtrekken. Gebeurt dit niet, dan is je paard uitgedroogd. Ook hebben paarden die uitgedroogd zijn vaak een verhoogde hartslag. Een gezond volwassen paard heeft een hartslag van 28 tot 40 hartslagen per minuut.
Hoewel paarden lang met weinig water kunnen overleven, kan het fataal zijn voor een paard als hij helemaal niet drinkt. Wanneer een paard twee dagen niet gedronken heeft, is het belangrijk om een dierenarts in te schakelen. Na drie of vier dagen kunnen de organen uitvallen en dit kan blijvende schade veroorzaken. Daarom is het van groot belang dat je de dierenarts raadpleegt wanneer je twijfelt of je paard voldoende drinkt.
Kwaliteit
Net als de kwaliteit van de voeding, is ook de kwaliteit van het water van belang. Water van goede kwaliteit is smakelijk, altijd beschikbaar en schoon. Uit onderzoek is gebleken dat water met een lage pH (zuur water) als minder smakelijk wordt ervaren ten opzichte van water met een meer neutrale pH. Het zure water werd echter wel gedronken. In samenspraak met een dierenarts kun je eventueel zoetstoffen toevoegen om het water aantrekkelijker te maken. Dit is alleen aan te bevelen wanneer je paard anders te weinig drinkt.
‘Schoon’ water is een vaag begrip en dit kan enkel worden gecontroleerd door het water te laten analyseren. Hierbij wordt het water geanalyseerd op bijvoorbeeld geur, kleur, helderheid, bezinksel, chemische samenstelling en verontreinigingen met micro-organismen (bacteriën, schimmels en gisten). Onder meer de Gezondheidsdienst voor Dieren en EurofinsAgro kunnen drinkwater analyseren.
Waterbronnen
De meeste paarden en pony’s in Nederland drinken leidingwater, wat prima geschikt is. Grondwater dat wordt opgepompt, kan ook goed dienen als waterbron. Het is hierbij wel aan te raden om regelmatig een analyse te laten uitvoeren om de kwaliteit te bepalen. Stromend natuurlijk oppervlaktewater kan ook als waterbron gebruikt worden. Dit brengt echter wel een verhoogd risico met zich mee, omdat dit water ziekmakende stoffen kan bevatten, zoals ammonium, nitraat, nitriet en de bacterie E. coli. Stilstaand water in plassen of poelen brengt nog een hoger risico met zich mee en wordt daarom afgeraden als waterbron. In het stilstaand water kunnen makkelijk ziekteverwekkers groeien en ook blauwalg ligt hier op de loer. Dit kan zelfs dodelijk zijn.
Daarnaast is het belangrijk dat ook de waterbakken waarin het water wordt verstrekt schoon zijn. Waterbakken die buiten staan, worden snel vies, denk aan vogelpoep, insecten, maar ook algengroei. Zeker in de warme zomermaanden is het erg belangrijk dat de waterbakken regelmatig (iedere dag) worden schoongemaakt.
Onbeperkt toegang
Een optimaal rantsoen bevat dus niet alleen hoogwaardige kwaliteit ruwvoer en krachtvoer, maar ook kwalitatief goed water. Elk paard heeft een specifieke waterbehoefte en deze hangt af van verschillende factoren. Hierdoor is het een moeilijk controleerbaar aspect van het rantsoen. Daarom dient elk paard altijd onbeperkt toegang te hebben tot schoon drinkwater. Een wateranalyse zal uitsluitsel geven over de kwaliteit van het water. De waterbakken moet je echter wel altijd schoon blijven houden, want anders wordt je schone water alsnog verontreinigd.
