Obesitas komt niet alleen bij mensen veel voor; er zijn ook steeds meer te dikke paarden. Overgewicht is ook voor hen een groot gezondheidsrisico. Zelfs als een paard na een dieet weer op een normaal gewicht zit! “Je krijgt nooit meer hetzelfde paard terug”, zegt professor Geert Janssens van de Universiteit Gent.
Studies tonen aan dat tot vijftig procent van de paardenpopulatie een vorm van overgewicht heeft. Dit kwam naar voren op de European Equine Health and Nutrition Conference (EEHNC) in Antwerpen. Onderzoekers en praktijkspecialisten deelden hier hun bevindingen over de relatie tussen voeding en aandoeningen bij paarden.
Myriam Hesta van Universiteit Gent: “Obesitas is dus een realiteit bij veel paarden. In theorie is de oorzaak duidelijk: een te hoge energie-inname en te weinig beweging. Maar onderzoek bij andere diersoorten heeft aangetoond dat ook het microbioom (de complete collectie van micro-organismen die op en in een lichaam leven plus het genetische materiaal dat zij bij zich dragen, red.) en de wijze waarop het paard op jonge leeftijd wordt gevoerd, invloed hebben.”
Correct dieetrantsoen
De behandeling van obesitas lijkt eenvoudig: minder energie-inname en meer beweging. Maar het paard moet wel voldoende voedingsstoffen binnenkrijgen, ook tijdens een dieet. “Ook de drogestofinname moet correct blijven en we willen de tijd dat de paarden per dag eten, verlengen. Zo houden we het verteringsstelsel aan de gang. Een correct rantsoen bepalen voor een obees paard is dus niet eenvoudig. Ook daarom moet de focus in de eerste plaats op preventie van overgewicht liggen.”
Meer onderzoek
Paarden met overgewicht en te weinig beweging ontwikkelen eenvoudig ontstekingsreacties, met mogelijk artritis, insulineresistentie en overtollig lichaamsvet tot gevolg. Professor Renger Witkamp van Wageningen Universiteit noemt het ‘meta-flammation’: ontstekingsreacties over het hele lichaam, zonder duidelijke, directe oorzaak. Er is nog meer onderzoek met paarden en pony’s nodig om precies te begrijpen hoe de processen op elkaar inwerken. Bij mensen en knaagdieren is al wel meer onderzoek gedaan, maar de bevindingen daarvan kunnen niet één op één worden overgenomen voor paarden. De oorzaak ligt in ieder geval bij toenemend vetweefsel. De vetcellen nemen in omvang toe bij overvoeren en reageren door meer endocrinologische stoffen (hormonen) en ontstekingsstoffen uit te stoten. Daarbij is ook de locatie van het vetweefsel van belang. Maar ook dat moet nog verder worden onderzocht.
Energiebalans
Hoewel een dieet een paard weer op een normaal gewicht kan brengen, zit er een addertje onder het gras. Paarden die te dik geweest zijn, krijgen sneller opnieuw ontstekingen. Het risico op hoefbevangenheid blijft ook hoger dan bij paarden die nooit overgewicht hebben gehad. “Je krijgt dus nooit meer hetzelfde paard terug”, benadrukt professor Geert Janssens van de Universiteit Gent. “Daarom is preventie zo belangrijk. Zorg ervoor dat je paard geen overgewicht ontwikkelt. Gewichtstoename heeft invloed op de vetmassa, maar ook op de energiebalans van een paard.”
Bovendien is er nog maar weinig kennis beschikbaar over correcte dieetrantsoenen voor pony’s en paarden met overgewicht. “We weten wel dat het belangrijk is een rantsoen te voeren dat voldoende propionzuurfermentatie op gang brengt in de vertering”, gaat Janssens verder. “Anders volgt spierafbraak, zelfs met nog vetophoping aanwezig in het lichaam. Bietenpulp kan interessant zijn. Maar we willen natuurlijk ook niet te veel fermentatie, want dat is dan weer gevaarlijk.” Kortom, het is nog niet zo gemakkelijk om een paard goed te laten afvallen. Voorkomen is beter dan genezen!
